De Nieuwe Deltametropool: metropoolvorming op wereldschaal

Een column over metropoolvorming op wereldschaal, geschreven door Jaap Modder naar aanleiding van de INTA36 conferentie | Politiques urbaines et developpement economique responsables | te Parijs. Beroerde regie op regioschaal komt niet alleen in Nederland voor, en overheden kunnen het niet alleen oplossen ...

Facebook Like   Tweet  

 

| Download deze column | (PDF)

| Verslag INTA36 | (Engels)

 

Column geschreven voor:
Private Picks

 

December 2012, Parijs

Vlak voor de kerst mocht ik in Parijs voor Vereniging Deltametropool een bijdrage leveren aan de conferentie | Politiques urbaines et developpement economique responsables |. In dit soort settings worden wij als Nederlanders altijd een stukje kleiner. In een rij van sprekers met stedelijke regio’s als Jakarta (20 mln inwoners), Lima (10)  en Parijs (11) iets melden over een Nederlandse regio, in casu de Metropoolregio Amsterdam met 2.4 miljoen inwoners, betekent in de eerste plaats uitleggen dat zo’n kleine mondiale speler tussen al die ‘groten’ er wel degelijk toe doet. Dat kost tegenwoordig gelukkig niet al teveel moeite.

 

De gedachte dat omvang de maat is voor een succesvolle metropool is wel een beetje passé. Je kunt metropolen ordenen op hun economische omzet en dan krijg je de Shenzhens, Tianjins en Chongqings in je toptien. Dit deed het tijdschrift Foreign Policy onlangs (sept/okt 2012). Je kunt ze ook ordenen op verblijfskwaliteit, bereikbaarheid, opleidingsniveau en dan krijg je Zürich, Kopenhagen en vaak ook Amsterdam aan kop. Dit doet het tijdschrift Monocle elk jaar (issue 55, 2012). In de laatste rangschikking is Amsterdam overigens verdwenen. Volgens de Amerikaanse sociologe Saskia Sassen hebben middelgrote regio’s echter de toekomst. In het laatste nummer van Scenario, van het in Kopenhagen gevestigde instituut voor toekomststudies, wijst ze op de excellente reputatie van steden als Zürich en Kopenhagen om een bedrijf te beginnen of te vestigen. Met o.a. een betrouwbare overheid en transparante transactiekosten als belangrijkste verklarende factoren.

 

Column: De Nieuwe Deltametropool  | INTA36

tijdens INTA36

Amsterdam kan wel een maatje groter, maar de vraag is dus of dit de belangrijkste kwestie van ‘Greater Amsterdam’ is. Ik kon het in Parijs echter niet laten erop te wijzen dat Amsterdam veel groter is dan het lijkt. Een stad met 800.000 inwoners is op wereldschaal klein, een metropoolregio Amsterdam met 2.4 miljoen is dat eveneneens, maar met de Randstad met 6 miljoen kunnen we een beetje meedoen met de groten der aarde. Maar is die Randstad nog wel een realiteit anno 2013? En doen we onszelf daarmee niet tekort? Kijk naar Eindhoven, kijk naar de economische “hittekaart” en dan zie je een Nederlandse Deltametropool ontstaan met als hoekpunten Zwolle, Eindhoven, Breda en Amsterdam, de ZEBRA-stad. In die Deltametropool wonen zo’n 11 miljoen mensen, evenveel als in Île-de-France. Eberhard van der Laan zei onlangs: ”Rotterdam is de haven van Amsterdam”. Even omschakelen en emoties opzij; misschien is het wel zo. Chinezen zien dat wel zo, wij niet. De A2 van Amsterdam naar Eindhoven als de centrale economische as van de Deltametropool; euh kijk maar, ja dat is al zo. Stel dat het programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) wordt uitgevoerd, dan worden de intercity’s regionale metrotreinen en zien we op de tempografische kaart (geen afstanden maar tijdsafstanden) één centraal stedelijk gebied ontstaan, de nieuwe Deltametropool.

 

In Parijs moest ik mijn gehoor melden dat in ons land deze ‘nieuwe realiteiten’ geen bondgenoten hebben in de politiek en daarmee in de bestuurlijke vormgeving, laat staan in een stedelijke agenda. Die is er niet bij de Rijksoverheid en slechts een beetje, in statu nascendi, bij een stad als Amsterdam. En toch is die agenda niet moeilijk te benoemen. Nederland, Amsterdam, doet het met Singapore het beste als global player. Logisch, allebei het grootste buitenland. Toch kan er wel een schepje bovenop als het gaat om structurele versterking van de economie. Alleen op toerisme kunnen we niet draaien, logistiek wordt onderschat en creatief wordt overschat. Het openbaar vervoersnetwerk van stad en regio loopt achter bij de werkelijkheid; het polycentrische netwerk van de metropoolregio Amsterdam kan versterkt worden door de knopen in dat netwerk beter te koppelen aan het lijnennetwerk, door transit oriented development.  Denk aan een andere lijnvoering van de ponten op het IJ. Versterking van polycentriciteit geldt voor de regio, maar  ook voor de grotere schaal van ZEBRA-stad. De belangrijkste knopen in dat netwerk vragen om definiëring en een bediening van zes maal per uur over het spoor.

 

Column: De Nieuwe Deltametropool  |  rondleiding La Defense, Paris

rondleiding La Defense, Parijs

Een metropool kun je maken. In Parijs loopt het openbaar vervoersnetwerk tegen haar grenzen aan. Het project ‘Grand Paris’ heeft een miljardenbudget opgeleverd voor nieuwe metrolijnen, maar daar blijft het niet bij. De stad werkt aan ruimte voor de fiets, aan de openbare ruimte en nog veel meer. De metropool vraagt om grootschalige, maar ook  om kleinschalige interventies. Amsterdam is vooral goed in dat laatste en voor de nieuwe Nederlandse metropool, te beginnen bij Groot Amsterdam, is een completere agenda nodig. Een agenda die ook gedeeld kan worden met de Rijksoverheid; niet als bovenmeester maar als ”partner in crime”. Eén burgemeester voor Groot Amsterdam, een Boris Johnson. En een eigen fiscaal domein, zodat men niet voor elke investering zich jarenlang door ziekmakende Rijksprocedures moet worstelen. En ja, ook een beetje meer bestuurlijke institutionalisering op regioschaal. Meer dan alleen die tafel met stoelen en een fles Chardonnay van wijnhuis ”De Vrijblijvende Vrijstaat”.

 

De conferentie in Parijs liet overigens zien dat wij niet de enige zijn met een fors probleem van institutionele fragmentatie, oftewel beroerde regie op regioschaal. Lima, Jakarta en Parijs, allen hebben ze te maken met hetzelfde probleem. Overheden kunnen dit ook niet alleen oplossen. De kracht van een metropool ligt misschien ook veel meer in de kracht van stedelijke elites, van hun organiserend vermogen, van hun bewustzijn en wereldburgerschap. Zo ging het ook altijd in Amsterdam, maar aan het begin van deze eeuw is dat een beetje afwezig. Geschiedenis is cyclisch, zo leert ons de Engelse filosoof John Gray. Laten we het hopen, om te beginnen voor de metropoolregio Amsterdam.

 

 

| Download deze column | (PDF)

 

24|01|2013
Publicatie

Vereniging Deltametropool werkt aan een NIEUWE UITSTRALING en aan een nieuwe WEBSITE! Onze bestaande website is momenteel niet up to date, onze excuses ervoor.

30|11|-0001
Publicatie

Boekpresentatie en debat:

'Het volgende landschap'

Wat kunnen we leren van de Landschapstriënnale?

28 mei in de Tolhuistuin

30|04|2018
Publicatie

Toekomstverkenning

van het maritieme cluster en het belang van een regionale ruimtelijke strategie

30|11|-0001
Publicatie

Spot On - het landschap als vestigingsvoorwaarde. Publicatie (2017) over de inzet van het Nederlandse landschap in het economisch vestigingsklimaat?

01|09|2017
Publicatie

In dit retrospectief blikt Vereniging Deltametropool terug op een veelbewogen jaar.

21|02|2018
Publicatie

Verstedelijkingsopgave van Nederland

IPO, G4 en G32 zochten voor het eerst naar een gezamenlijke aanpak voor de Verstedelijkingsopgave.

10|10|2017
Publicatie

'Energie & Ruimte - een nationaal perspectief’ presenteert een nationale visie op de energietransitie en haar ruimtelijke impact.

04|09|2017
Publicatie

Voor Bicycle Landscape fietste Yorit Kluitman door alle 388 Nederlandse gemeenten en fotografeerde het open landschap, zonder mensen of bebouwing: een dwarsdoorsnede van het geordende Nederland. Zijn drijfveer is een fascinatie voor de georganiseerde grafische structuur van de open ruimte.

23|08|2017
Publicatie

Manifest Binnenstedelijke Gebiedstransformaties. De vereniging en het College van Rijksadviseurs ondersteunen dit manifest van diverse partijen. 

08|03|2017
Publicatie

Drechtsteden, maritieme top woonlocaties.  Inventarisatie van ontwikkellocaties. Het ontwikkelde model koppelt ruimtelijke kwaliteiten aan woonwensen.

14|02|2017
Publicatie

NOVI NU bundelt vier essays rondom de thema’s Next Farming, Next Living, Next Economy en Next Energy.

04|01|2017
Publicatie

Publicatie Blind Spot bespreekt het belang van een hoogwaardig landschap voor het vestigings-klimaat, aan de hand van tien metropolitane regio's wereldwijd.

 

19|04|2016
Publicatie

Werkboeken: Loket Knooppunten 2015 In de vier stationsgebieden Almere Centrum, Oss, Nijmegen en Eindhoven wordt de ontwikkeling gestimuleerd.

01|07|2015
Publicatie

Met de nieuwste Stadsnatuurkaart Rotterdam kan je op zoek naar de Rotterdamse wildernis en de natuurlijke stad beleven. Op naar een coherent stadsnatuur netwerk!

11|10|2015
Publicatie

City Deal Binnenstedelijk Bouwen en Transformatie De vereniging heeft deze City Deal, op 24 maart 2016 te Den Haag, mede ondertekend.

24|03|2016
Publicatie

DialogueMaps: interactief kaart-instrument voor landschapswaard-ering, gericht op gebieden met complexe waarderingsdiscussies in het (stedelijk) landschap.

21|11|2015
Publicatie

Duurzame Verstedelijking & Agglomeratiekracht Studie naar en pleidooi voor een integrale verstedel-ijkingsstrategie om de internationale concurrentiepositie te vergroten.

03|11|2014
Publicatie

Oproep Vereniging Deltametropool roept op tot metropolitane strategie en agenda voor Nederland. Randstad is niet genoeg! #deltametropoolnederland

26|05|2015
Publicatie

Opgave van de Maand een nieuwsbrief die iedere maand één van de 12 onvermijdelijke opgaven van het Jaar van de Ruimte belicht.

01|02|2015
Publicatie

Werkboeken: Loket Knooppunten Met de selectie van drie stations-gebieden in de provincie Noord-Holland ging het Loket Knooppunten (CRA) van start.

29|09|2014
Publicatie

Internationale Connectiviteit van de Zuidelijke Randstad Een Kwalitatieve vergelijking van de Zuidelijke Randstad in internationaal perspectief.

01|11|2014
Publicatie

Duurzame TOD van Qinghe Station Verslag van een werkweek in Beijing, genaamd 'The Sino-Dutch Approach', over Transit-Oriented Development van Qinghe station.

22|09|2014
Publicatie

Update - SprintStad #6 geeft inzicht in de geboekte vorderingen in 2013 en een vooruitblik op 2014 en verder. Het is de laatste Update in de serie.

19|03|2014
Publicatie

Publicatieoverzicht van het thema Metropolitane Strategieën. Ook vindt u hier een overzicht van alle themabijeenkomsten.

13|10|2014
Publicatie

Publicatieoverzicht van het thema Ruimte en Mobiliteit. Ook vindt u hier een overzicht van alle themabijeenkomsten.

10|09|2014
Publicatie

Publicatieoverzicht van het thema Landschap van de Deltametropool. Ook vindt u hier een overzicht van alle landschapsbijeenkomsten.

04|08|2014
Publicatie

Knooppunten in Stadsregio Rotterdam Met het opstellen van stationsprofielen is de differentiatie van 9 knooppunten in de Stadsregio Rotterdam in beeld gebracht.

03|02|2014
Publicatie

Het Manifest en Werkboek voor het Metropolitane Gebied Leiden is een eerste aanzet om het metropooldenken op de regionale agenda te krijgen.

17|08|2015
Publicatie

De publicatie Maak Plaats! geeft een nieuwe visie op ruimtegebruik en is een co-productie van Vereniging Deltametropool en de Provincie Noord-Holland.

24|01|2014
Publicatie

Maak Plaats! is a publication on transit-oriented development; a smart growth strategy focused on a more efficient use of the existing city and its existing infrastructure network.

01|03|2014
Publicatie

New York - de Impact van Metropolitane Interventie , een artikel dat de invloed van een actie- groep op het grote investerings- kapitaal in New York beschrijft .

10|10|2013
Publicatie

Tijdens de Beijing Design Week 2013 boog een groep Nederlandse experts zich onder de naam 'The Sino-Dutch Approach' over de herontwikkeling van Fengtai.

25|09|2013
Publicatie

Metropolitaan reisverslag: Wat gebeurt er in Amerika? serie over de metropolitane ontwikkeling in de San Francisco Bay Area, zoals opgetekend door Jaap Modder.

 
30|08|2013
Publicatie

Metropolitaan reisverslag: Wat gebeurt er in ...? serie met inkijk in de metropolitane ontwikkeling in het Midden-Oosten en Azië, zoals opgetekend door Jaap Modder.

18|01|2013
Publicatie

Update - SprintStad #5 toont een actueel overzicht van het 'work in progress', een vooruitblik op de doelstellingen voor 2013 en meer.

24|10|2012
Publicatie

Brief aan kabinetsinformateurs: “Nederland heeft visie op metropolitane ontwikkeling nodig om in grootstedelijke slag overeind te blijven”.

27|09|2012
Publicatie

Update - SprintStad #4 toont de nieuwste ontwikkeling van serious game naar planning support tool, resultaten van de stations-inventarisatie en meer.

27|02|2012
Publicatie

Onderzoek naar de invloed van serious game SprintStad op beleidsontwikkeling, afdeling Planologie - Universiteit Utrecht.

05|12|2011
Publicatie

Publicatie: BESTNET, inventarisatie van Transport Oriented Development in Nederland. Een inspirerend beeld van de kansen en opgaven. De publicatie is online te bestellen.

04|10|2011
Publicatie

Eind februari 2011 is Hollandblad #8 uitgekomen. Dit nummer heeft als thema Bereikbaarheid, bottom-up.

25|02|2011
Publicatie

Update - SprintStad #3 behandelt ondermeer de nieuwe versies van de serious game, onderzoeksresultaten en de planning van het project.

27|04|2011
Publicatie

De FactSheet informeert leden van de vereniging over (opmerkelijke) feiten die een bestaande of toekomstige discussie binnen de Deltametropool kunnen beïnvloeden.

23|03|2011
Publicatie

Het Jaaroverzicht 2010 laat zien op welke activiteiten, publicaties en projecten de vereniging in 2010 heeft ingezet.

30|03|2011
Publicatie

Kiezen voor 4, 3 of 0 vraagt in artikelvorm aandacht voor de bestuurlijke opschaling van de Randstad in het verkiezingsdebat voor de Provinciale Staten 2011.

17|02|2011
Publicatie

Het gezamenlijke opiniestuk uit de vakgemeenschap Supersnelweg, quo vadis? naar aanleiding van het recente regeerakkoord.

21|10|2010
Publicatie

Begin september 2010 is Hollandblad #7 uitgekomen. Dit nummer heeft als thema 'Geen ruimte, Geen geld'.

06|09|2010
Publicatie

Brief aan informateurs: om uit de crisis te komen is ontwikkeling van de Randstad tot een topregio urgenter dan ooit.

15|07|2010
Publicatie

Eind april 2010 is de zesde editie van het Hollandblad uitgekomen. Dit  nummer heeft als thema 'Angst voor de Metropool'.

06|05|2010
Publicatie

Update - SprintStad #2 beschrijft ondermeer de spelsessie-evaluaties, het prototype, de debatbijeenkomst, betrokken partijen en de planning van project SprintStad.

01|06|2010
Publicatie

De nieuwsbrief Private Picks biedt een platform voor interessante initiatieven, ideeën en evenementen omtrent metropolitane ontwikkeling.

26|11|2009
Publicatie

Het jaaroverzicht 2009 laat zien op welke activiteiten, publicaties en projecten Vereniging Deltametropool in 2009 heeft ingezet.

01|02|2010
Publicatie

Eind september 2009 is het laatste Hollandblad uitgekomen. Dit vijfde nummer is geheel vernieuwd en heeft als thema 'Rethinking'.

26|11|2009
Publicatie

Update - SprintStad #1 beschrijft ondermeer de achtergrond, onderzoeksvragen, uitgangspunten en voortgang van project SprintStad alsmede informatie over het spel.

02|11|2009
Publicatie

De tafelrede 'Universiteiten in de Randstad' (Sijbolt Noorda) is de eerste uit een serie tafelredes uitgesproken tijdens de jaarlijkse AB-vergadering van de vereniging.

21|10|2009
Publicatie

Het cahier Rewind | Play | Fast Forward verschijnt als sluitstuk van een reeks conferenties in 2008 en doet daarvan verslag.

19|03|2009
Publicatie

De DVD International Review Standard 2040 n.a.v. de conferentie, met dezelfde titel, die op 15 en 16 december 2008 werd gehouden is uitgebracht.

01|03|2009
Publicatie

Van het Hollandblad is de Zomer 2008 editie uitgekomen met als thema 'tussen Randstad Urgent en Randstad 2040'.

25|07|2008
Publicatie

Het Hollandblad probeert op inhoudelijke en open wijze de discussie over metropoolvorming en ontwikkelingen die daarmee samenhangen een impuls te geven.

01|09|2005
Publicatie